Dünyada Yolsuzluk Verileri - Hangi Ülkede Ne Kadar Yolsuzluk Var?

Yolsuzlukla mücadelede dünyanın önde gelen sivil toplum kuruluşlarından olan ve 100’ün üzerinde ülkede faaliyet gösteren Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Transparency International), 1995’ten bu yana her yıl yayınladığı Yolsuzluk Algı Endeksi’nin 2019 sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı. Bu sonuçlara göre 2019 yılında teker teker hangi ülkenin kaçıncı sırada yer aldığı, en çok yolsuzluk yapan ülkeler ve yolsuzlukta Türkiye'nin kaçıncı sırada yer aldığı sonuçları şekillendi.

Dünyada en az yolsuzluk yaşanan ülkeler 87'şer puanla Danimarka ve Yeni Zelanda olurken listenin son sırasında 9 puanla Somali yer aldı. En çok yolsuzluk yapılan ülkelerin arasında bulunan Somali (180), Güney Sudan (179), Suriye (178), Yemen (177), Sudan (173), Afganistan (173), Libya (173) ve Irak (162) savaş bölgeleri olması dikkat çekti. Bu ülkelerin yanında enflasyonu yüzde 200 binleri bulan Venezuela (173), diktatörlükle yönetilen Kuzey Kore (172), Ekvator Ginesi (173), Haiti (168), Gine Bissau (168), Kongo Demokratik Cumhuriyeti (168), Türkmenistan (165), Kongo (165), Brundi (165), Çad (162) ve Kamboçya (162) listenin sonlarında yer aldı.

Kamu Yönetiminde en az yolsuzluk yapılan ülkeler ise sırasıyla Yeni Zelanda, Danimarka, Finlandiya, Singapur, İsveç, İsviçre, Norveç, Hollanda, Almanya, Lüksemburg, İzlanda, Avustralya, Avusturya ve Kanada oldu. Bu ülkeler aynı zamanda dünyanın en mutlu ülkeleri arasında da ilk sıralarda yer alıyor. Türkiye'nin orta sıralardan kendine yer bulduğu Yolsuzluk Araştırmalarında Sırbistan ile aynı puanda. Türkiye'nin gerisindeki 10 ülke sırasıyla Ekvador, Sri Lanka, Doğu Timor, Kolombiya, Etiyopya, Gambiya, Tanzanya, Vietnam, Bosna Hersek ve Kosova oldu. Türkiye'nin önündeki 10 ülke ise Trindad ve Tobago, Lesotho, Kuveyt, Endonezya, Guayana, Burkina Faso, Fas, Hindistan, Gana ve Çin oldu.

Yolsuzluk Sıralamasında Hangi Ülke Kaçıncı Sırada

Türkiye bu yıl 39 puan ile 180 ülke arasında 91. sıraya geriledi. Geçtiğimiz yıla göre 2 puan daha kaybeden Türkiye, sıralamada bir yıl içinde 13 basamak geriye düştü. 2013 -2019 yılları arasında en çok düşüş yaşayan 3 ülkeden biri olan Türkiye, bu sürede 11 puan kaybederek 38 sıra geriledi.

2013 – 2019 arasında en çok puan kaybeden ülkeler Macaristan (-10), Türkiye (-11) ve Saint Lucia (-16) oldu. Yeni Zelanda (87), Danimarka (87) ve Finlandiya (86) üst sıralarda yer aldı. Son sıralarda ise; yolsuzluk algısının yüksek olduğu, Venezuela (16), Yemen (15), Suriye (13), Güney Sudan (12) ve Somali (9) bulunuyor. Siyasetin finansmanına dair şeffaflık ölçümleri ve karar alma süreçlerinin kapsayıcılık ve katılımcılık düzeyine yönelik araştırmalar, 2019 Yolsuzluk Algı Endeksi sonuçları ile örtüşmektedir. Siyasetin finansmanı ile ilişkili bir biçimde artan yasa dışı para hareketleri de öne çıkan bulgular arasında.

Türkiye'de Yolsuzluk Neden Arttı?

Türkiye’nin Yolsuzluk Algı Endeksi’ndeki bu hızlı düşüşünün temel nedenleri arasında gücün, otoriter rejimlere benzer bir yoğunluk ile yürütme erkinde ve tek elde toplanması, yargı bağımsızlığı ve hukuk devleti ilkelerine yönelik ihlaller, kamu kurumlarının, özellikle de denetleyici ve düzenleyici kurumların etkisini ve işlevini yitirmesi, Meclis’in denetleme ve hesap sorma gücünü kaybetmiş olması kurumca açıklanan gerekçelerdir. "Politika geliştirme ve karar alma süreçleri gitgide daralan çevreler içinde yürütülmekte, katılımcılık ve halkın kararları etkileme gücü gittikçe azalmaktadır" denilen raporda ayrıca tüm dünyada yolsuzluğun artmasına dikkat çekildi.

Raporda dikkat çekilen küresel sorunlar hakkında "21. yüzyılda, büyük ölçekli/politik yolsuzluk yaygınlaşmış ve yolsuzlukla mücadele mekanizmaları, başta denetim ve yargı olmak üzere etkisini yitirmiştir. Cezasızlık ve yargının yolsuzlukla mücadele gücünün zayıf olması endeksteki düşüşün nedenleri arasındadır. Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar başlığındaki maddeler uyarınca verilen kovuşturmaya yer olmadığına yönelik kararların oranı 2009 – 2018 yılları arasında %44’ten %54’e yükselmiştir. Benzer bir biçimde, Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar başlığındaki suçlar için verilen kovuşturmaya yer yoktur kararlarının oranı %29’dan %47’ye çıkmıştır. Kamu Güvenine Karşı Suçlar başlığında ise oran %23’ten %45’e yükselmiştir. Kişiye/duruma özel yasama faaliyetlerinin yaygınlığı ve yasal değişikliklerin denge, denetim ve katılım mekanizmalarını etkisizleştirmesi Endeks sonuçlarını açıklar niteliktedir." ifadeleri kullanıldı.

Türkiye'de ise "Kamu İhale Kanunu’nda yapılan 200’e yakın değişiklikle Kanun, amaçlanan şeffaflık, hesap verebilirlik, dürüstlük ilkelerinden uzaklaşmış, genişletilen istisna kapsamı ile denetim ve adil rekabetin sağlanabildiği kamu alımlarının oranı hızla azalmıştır. 2004 yılında %75 olan açık ihale oranı 2019 yılının ilk 6 ayında %63’e kadar düşmüştür. Pazarlık Usulü ve İstisna kapsamında yapılan ihalelerin toplam oranı ise 2004 – 2019 arasında %10’dan %32’ye kadar yükselmiştir." ifadelerine yer verildi.

Yolsuzluk Suçunun Cezası

Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar başlığı; rüşvet, nüfuz ticareti ve görevi kötüye kullanma gibi 14 farklı suçu, Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar başlığı; ihaleye ve edimin ifasına fesat karıştırma gibi 7 farklı suçu, Kamu Güvenine Karşı Suçlar başlığı; parada sahtecilik, evrakta sahtecilik ve mühür bozma gibi 12 farklı suçu içinde barındırmaktadır. Suçlar, Türk Ceza Kanunu madde 197-212, 235-242 ve 247-266’den görülebilir.

Yolsuzluk Algı Endeksi Nedir?

Her ülke için en az 3 uluslararası kurumun yürüttüğü araştırmanın bulgularına dayanarak hazırlanan Yolsuzluk Algı Endeksi; uzmanların, sivil toplum örgütlerinin ve iş dünyası temsilcilerinin kamu kesimindeki yolsuzluğa dair algılarını yansıtmaktadır. Araştırma metodolojisine göre 0 puan en yüksek yolsuzluk algısına, 100 puan ise en düşük yolsuzluk algısına işaret etmektedir. 1995 yılından beri yayınlanan Endeks, bu alanda dünyanın en güvenilir çalışmaları arasındadır.