İdare Hukuku Uzmanlarından İmamoğlu'nun Diplomasının İptaline Hukuka Aykırı Yorumu

Ankara

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun lisans diplomasının İstanbul Üniversitesi Yönetim Kurulu’nca iptal edilmesi tartışmaları sürüyor. Konuyla ilgili “uzman görüşü” hazırlayan Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi İdare Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Metin Günday, Doç. Dr. Ayhan Tekinsoy ve Doç. Dr. Çiğdem Sever, sonradan getirilen bir kuralın eskiye uygulanmasının mümkün olmadığını belirterek, diplomanın iptalinin açıkça hukuka aykırı olduğunu vurguladı.

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi İdare Hukuku Anabilim Dalı öğretim üyeleri Günday, Tekinsoy ve Sever tarafından, İmamoğlu’nun diploması iptal edilmeden önce, İmamoğlu’nun avukatı Mehmet Pehlivan’ın talebi üzerine “uzman görüşü” hazırlandı.

Hazırlanan “uzman görüşü” yazısında, şu saptamalar yer aldı:

- Yatay geçiş işlemleri söz konusu dönemde yürürlükte olan yönetmelik uyarınca yürütülmüş ve tamamlanmış olup, yatay geçiş başvurusunun kabul edilmesi ve öğrenci kaydının yapılması işlemleri hukuka uygundur.

- Bir an için ileri sürüldüğü gibi bir hukuka aykırılık olduğu kabul edilse dahi aradan 35 yıla yakın süre geçmesi karşısında diplomanın kazanılmış hak oluşturup oluşturmadığı değerlendirilmelidir. İdarenin hukuka uygunluk karinesinden yararlanma özelliğine sahip olan idari işlemlerinin hak doğurucu/yararlandırıcı olması halinde bu işlemlerin makul olmayan bir süre sonra geri alınması veya kaldırılması hukuki güvenlik ilkesini zedeleyebilecek niteliktedir. Kimi zaman hukuka aykırılığın niteliğine bağlı olarak uzun süre geçmesi durumunda, artık bunun bazı kararlardaki ifadeyle "müesses durum" ya da kazanılmış hak olarak kabulü, istikrarın korunması anlamında gerekli olabilecektir. Bu nedenle, Danıştay kararlarında geri almada makul süre ölçütü kullanılmakta; istisnai bazı kararlarda ve doktrinde ise dava açma süresinin kıyasen kullanılması gerektiği belirtilmektedir.

- Açık hata, hile ve yokluk gibi ağır hukuka aykırılıklar bulunması durumunda işlemlerin her zaman geri alınabileceği çeşitli kararlarda yer bulmuştur. Danıştay'ın son yıllardaki içtihadına bakıldığında da ancak hile sonucunda veya sahte belge ibraz edilerek alınan diplomaların iptal edilebileceğinin kabul edildiği görülmektedir. Olayda hileli herhangi bir işlem bulunmadığı konusunda herhangi bir hukuki ihtilaf bulunmadığından her zaman geri almaya ilişkin bir iddia ortaya atılamayacaktır.

- YÖK’e ait araştırma Raporu'na konu olan olayda açık hatadan da bahsetmek mümkün değildir. Açık hata, herkesin gördüğünde fark edebileceği derecede açık bir duruma işaret etmelidir ve tıpkı hilede olduğu gibi muhatabın da iyi niyetinden kuşku duymaya yol açabilecek ağırlıkta bir hata olmalıdır. 1990 yılındaki mevzuata göre, yatay geçiş yapılabilecek bir yükseköğretim kurumu olup olmadığı değerlendirmesi tamamen üniversitelerin yetkisine bırakılmıştır ve yeknesak uygulama bakımından da Yükseköğretim Kurulunun anlamlı bir işleve sahip olduğunu söylemek güçtür.

- Yukarıda yer verilen birkaç yazışma dışında o dönemde yatay geçiş bakımından merkezi bir değerlendirmenin mutat olarak yapılmadığı, Yükseköğretim Kurulunun denklik bakımından kabul ettiği bir listeyi tüm üniversitelerle de paylaşmadığı veya İstanbul Üniversitesine bu tür bir bilgi veren bir yazı yazmadığı düşünüldüğünde ne İstanbul Üniversitesinin ne de gerçeğe uygun beyanlarla hukuka uygun başvuruda bulunan öğrencilerin herhangi bir hatasından bahsetmek mümkün değildir.

- Danıştay'ın ilgilinin hilesi ya da açık hata gibi ağır hukuka aykırılıklar dışındaki hukuka aykırılıklarda, belli bir süre geçtikten sonra artık diplomanın iptal edilemeyeceği yönünde çeşitli kararları da bulunmaktadır. Örneğin yakın tarihli bir Danıştay kararında mezuniyet için tamamlanması gereken derslerin eksik alınması nedeniyle diploma iptalinin hukuka aykırı olduğuna karar verilmiştir. Anayasa Mahkemesi’nce de kararlarında "İdarenin ilgilisinin hilesi yahut açık hata sonucunda tesis ettiği hatalı işlemler dışında kalan işlemleri geri almasına yönelik yargısal içtihat dikkate alındığında bu işlemlere yönelik iptal süresinin iptal davası açma süresiyle sınırlandırıldığı anlaşılmıştır.

- İdarenin yürürlükteki mevzuatı uygulayarak tesis ettiği yatay geçiş işlemleri kazanılmış hak yaratacak niteliktedir. Sonraki bir tarihte, yatay geçiş yapılan üniversitelerden alınan diplomaların tanınmayacağına yönelik alınan bir kararın tekemmül etmiş/tamamlanmış yatay geçiş işlemlerini hukuka aykırı hale getirmesi mümkün değildir.

- İstanbul Üniversitesinin, yatay geçiş mevzuatında öngörülmeyen, yatay geçiş işlemlerinin tesis edildiği tarihte mevcut olmayan bir Yükseköğretim Kurulu işlemine uygun işlem tesis etmesini beklemek ve işlemler tekemmül ettikten sonraki bir tarihte alınan Yükseköğretim Kurulu kararlarını, bu kararlardan önceki dönemde tesis edilen işlemleri hukuka aykırı kıldığını kabul etmek, idari işlemlerin hukuka uygunluğun tesis edildikleri tarihteki hukuki duruma göre değerlendirilmesi ilkesine aykırıdır.

- Ayrıca bu değerlendirmeyi yatay geçiş işlemlerinin tekemmül etmesinden 35 yıl sonra yapmak idari işlemlerin geri alınmasına ilişkin ilkelere ve yargısal içtihada açıkça aykırıdır. Hem Danıştay hem de Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının da işaret ettiği üzere, o dönemde yatay geçiş yapan veya bu üniversiteden diploma denklik talebinde bulunan kişiler bakımından alınan diplomalar kazanılmış hak oluşturmaktadır.

- İdarenin söz konusu diplomaların geçersiz olduğu sonucunu doğuracak herhangi bir işlem tesis etmesi hukuka açıkça aykırı olacaktır.

“Uzman görüşü”nün sonuç bölümünde ise şu tespitler yinelendi:

1990 yılında gerçekleştirilen yatay geçiş işlemlerinde 21/10/1982 tarihli ve 17845 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan "Yükseköğretim Kurumları Arasında Ön Lisans ve Lisans Düzeyinde Yatay Geçiş Esaslarına İlişkin Yönetmelik" hükümlerinin yatay geçiş tarihinde yürürlükteki halinin uygulanması gerektiği, o dönemki mevzuata göre Yükseköğretim Kurulunun yatay geçiş işlemleri bakımından tanıma ya da tanımama yönünde bir karar alma yetkisi bulunmadığı gibi, yatay geçiş işlemlerinin tesis edildiği tarihte Yükseköğretim Kurulunun Girne Amerikan Üniversitesinin tanınmadığına ilişkin bir saptama veya genel ya da özel bir kararının bulunmadığı, yatay geçiş işlemlerinin tekemmül etmesinden sonra Yükseköğretim Kurulu tarafından tanımama yönünde alınan kararların geçmişe etkisinin olamayacağı, hukuka uygun olarak tesis edilen yatay geçiş işlemi sonrasında öğrenci statüsü kazanan ilgililerin kayıt oldukları programın yükümlülüklerini yerine getirerek hak kazandıkları diplomaların kazanılmış hak oluşturduğu ve idare tarafından diplomaların geçersiz sayılması sonucunu doğuracak herhangi bir işlem tesis edilmesinin hukuka açıkça aykırı olacağı…

İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun, lisans okurken KKTC'deki Girne Amerikan Üniversitesi'nden İstanbul Üniversitesi'ne yatay geçiş yapmasıyla ilgili 'usülsüzlük' iddiaları yeniden gündeme getirilirken, İmamoğlu hakkında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma başlatılmıştı. 

İmamoğlu, soruşturma kapsamında ifadesi alınmak üzere savcılığa davet edilmişti.

Başsavcılık, İmamoğlu hakkında, üniversite diplomasının sahte olduğu iddiasıyla "resmi belgede sahtecilik" suçundan açılan soruşturma kapsamında İstanbul Üniversitesine gönderdiği yazıda, İmamoğlu'nun diploması dayanak gösterilerek kurulacak iş ve işlemlerin hukuka aykırı olmaması adına gerekli işlemlerin bir an önce yapılmasını istemişti.

İmamoğlu'nun avukatları konuyla ilgili basın toplantısı yapmış, YÖK'ün raporda işaret ettiği "Girne Amerikan Üniversitesi'nin tanınmadığı" kararının detayları anlatılmıştı. Avukat Mehmet Pehlivan'ın anlattığına göre İmamoğlu, 1990 yılında yatay geçiş başvurusu yapmıştı. Pehlivan, YÖK'ün "Girne Amerikan Üniversitesi'ni tanımama kararını" 1991 yılında aldığını, ilerleyen yıllarda da yürürlüğe koyduğunu belirtmişti. 

Pehlivan, "Biz olan hukukla değil, yaratılmak istenen algıyla mücadele ediyoruz. Yatay geçiş başvurusunun yapıldığı tarihte tanıma ve denklik işlemlerinin yasal mevzuatta bir karşılığı yok. YÖK'ün tanıma ve denklik işlemlerinin yasal bir dayanağa kavuşması ancak 14 Temmuz 1996 tarihli RG'de yayımlanan yönetmelikle olmuştur. YÖK'ün tanıma ve denklik kuralı, İmamoğlu'nun yatay geçiş müracaatından 6 yıl sonra getirilmiştir. 6 yıl sonra getirilen bir kuralı geriye yürütmeyi hukukla açıklamak mümkün değildir" açıklamasını yapmıştı.

Eski Danıştay Üyesi ve İdare hukuk Profesörü Ali Uzun da "İdare hukuku açısından 34 yıl önce yapılmış bir yatay geçişin ve sonrasındaki diplomanın şimdi geri alınabilmesi ve iptal edilebilmesi hukuken mümkün değil" demişti.

18 Mart'ta diplomadaki durumu görüşmek üzere toplanan İstanbul Üniversitesi Yönetim Kurulu, İmamoğlu'nun 31 yıl önce aldığı diplomasının iptal edildiğini duyurdu. İstanbul Üniversitesi, İmamoğlu'nun da aralarında bulunduğu 28 kişinin diplomalarının "yokluk" ve "açık hata" gerekçeleriyle geri alınmak suretiyle iptaline karar verdi.

İmamoğlu ilk açıklamasında, İstanbul Üniversitesi yönetiminin böyle bir kararı alma yetkisi olmadığını, kararı işletme fakültesinin alabileceğini ifade ederek, "Bu kararı alanların tarih ve adalet önünde hesap verecekleri günler yakındır" dedi.

İmamoğlu'nun avukatları ise İstanbul Üniversitesi Yönetiminin yetki gaspı yaptığını ifade ederek, "Bu karar yok hükmündedir. Üniversite Yönetim Kurulu bu kararı alamaz. Fakülte yönetimi alır. Kazanılmış hukuka uygun hakkın geri alınması mümkün değil. Usule uygunluk gereği işletme fakültesi yönetim kurulu karar alması gerekirdi" dedi.

Karar ve bu karara dayanak teşkil eden bütün bilgi ve belgeler İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'na ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı’na (YÖK) gönderilecek

Eski Danıştay Üyesi Prof. Uzun: İdare hukuku açısından 34 yıl önce yapılmış bir yatay geçişin ve diplomanın şimdi geri alınabilmesi ve iptal edilebilmesi mümkün değil

İmamoğlu'nun diploması 31 yıl sonra iptal edildi!

Diploması iptal edilen İmamoğlu: Seçme hakkınızı da elinizden alabilirler

GÖKÇER TAHİNCİOĞLU'NUN ANALİZİ - İmamoğlu’nun diploması iptal edildi, şimdi ne olacak?

Haber Merkezi